In 't Wasdom

antiquariaat Cornelissen & De Jong – Notter | Zwolle
december 21st, 2021 by Jaap de Jong

De Doezende Dar en De Bezige Bij – Over de WA-man van Theun de Vries

In het decembernummer van De Parelduiker las ik het opstel van Enno van der Eerden over de figuur van de collaborateur in de vroege naoorlogse literatuur. Het toeval wil dat ik op dat moment de novelle WA-Man van Theun de Vries, in 1944 uitgegeven bij de clandestiene uitgeverij De Doezende Dar, onder handbereik had.

Lisette Lewin schrijft in haar studie Het clandestiene boek dat zij deze novelle als het beste verhaal ziet dat in de oorlog werd geschreven. De novelle lijkt, zo schrijft ze, “op Sartre’s l’Enfance d’un chef, Vestdijk vond de kwaliteit vergelijkbaar.” Lewin prijst de nuance en het realiteitsgehalte van het verhaal: “WA-man beschrijft geloofwaardig hoe een contactgestoorde kruidenierszoon uit de Jordaan in de NSB terecht komt en tenslotte in de WA tot hij in de mei-dagen, gehoorzaam maar walgend van zichzelf meegesleept wordt in de WA-terreur.”

[Ik vertelde Igor eens dat ik Het clandestiene boek van Lisette Lewin een erg goed geschreven studie vond. Het boek heeft een hoog informatief gehalte en leest ook nog eens soepel weg. Ik meen dat er een exemplaar bij ons te koop is. Igor zou het zijn “vroegere aanstaande” doorgeven, maar of dat is gebeurd? God weet het, ik niet, maar ook dit geheel terzijde]

De novelle WA-man werd in 1944 clandestien – “in het verborgene gedrukt”, meldt de colofon. Als pseudoniem werd de naam M. Swaertreger [zetfout voor Swaertveger] gebruikt. Swaertveger staat voor wapensmid, schrijft Enno van der Eerden in het blijmakende notenapparaat van De Parelduiker. Hij had dat, net als ik, ook van een ander. Ik vond het aardig om te weten dat M. Swaertveger het door Theun de Vries gebruikte pseudoniem was en dat de mij nog onbekende uitgeverij De Doezende Dar tot op dag van vandaag bekend staat als De Bezige Bij. 

Hoewel Igor ook een aantal romans van De Vries bezat, komt deze novelle uit de boekerij van Wessel ten Boom. Hij bezat een rijke collectie van en over De Vries. Op de schrijver Theun de Vries kom ik zeker terug, was het alleen maar vanwege zijn interesse in (en werk over) Spinoza, Rembrandt,  Torrentius, nog even los van zijn studies in de religiegeschiedenis en de roman De wilde vrouwen van Pella

Geef een reactie

PHP Code Snippets Powered By : XYZScripts.com