In 't Wasdom

antiquariaat Cornelissen & De Jong – Notter | Zwolle
januari 1st, 2022 by Jaap de Jong

Nieuwjaarsoogst: het keerpunt van Klaus Mann. Over Mann, Silesius en Isherwood

Ik ben een dolle liefhebber van registers. Niet alleen om snel iets op te zoeken, meer nog omdat ik mij vooraf verheug op de lezing van de eigenlijke tekst en de uitleg van al vermoede verbanden.

Zo kwam ik in het register van Het Keerpunt, de autobiografie van de getormenteerde (maar heerlijk schrijvende) Klaus Mann (1906-1949), de puntdichter Angelus Silesius tegen. Over Silesius schreef ik eerder. Mann schrijft op twee plaatsen over hem: “Nog nader dan Meister Eckhart en Mechtild von Magdeburg stond mij de Wandersmann, waaruit ik spreuken (ik kende er veel uit mijn hoofd en heb er ook veel tot op de dag van vandaag onthouden) graag bij het wandelen of ’s avonds voor het slapengaan opzei.

Gelovigheid los van het dogma, religiositeit als spiritualiteit, diep persoonlijke beleving, onafhankelijk van, ja tegen de clericale orthodoxie – het waren de eenvoudige rijmen van Angelus Silesius die mij deze geestelijke mogelijkheden voor het eerst leerden kennen en inprentten.”

Afgelopen dagen, tijdens het lichtjesfeest ;-), moest ook ik aan een bekend puntdicht van Silesius denken: Al was Christus duizendmaal in Bethlehem geboren / maar niet in uw hart, zo waart gij nog verloren [uit het hoofd]. Ik ken betere puntdichten van hem, maar dit terzijde.

Elders noemt Klaus Mann Silesius nog eens onder talrijke boeiende geesten als Franz von Baader, Novalis en Jakob Böhme. Op het moment dat Klaus dit schrijft is het oorlog en schaart hij hen onder het ‘andere’ Duitsland, het Duitsland “in zijn zuiverste en mooiste vorm.”

Na 1660 werd Angelus Silesius, ofwel Johann Scheffler overigens een fanaticus die ijverde voor de katholieke orthodoxie. Je ziet dat vaker: twee of drie zielen in één enkele borst die een vuur laten ontbranden die hem of haar alle mogelijke hoeken en gaten laat zien. Zonder rust: mystiek en erotiek, liberaliteit en orthodoxie. Wel is de middenweg volgens oma zaliger de beste weg. Maar niet de meest spannende route. 

In het register van Het Keerpunt tref ik ook Christopher Isherwood aan. Isherwood was een goede vriend van Klaus Mann. Mann maakt zich zorgen over zijn dierbare vriend. Zorgen heeft hij over diens flirt, samen met Aldous Huxley, met de Indische mystiek die, zo schrijft hij, hem in handen zou drijven van het absolute pacifisme.

En zo gaat het maar door. Geef mij een register en ik ben uren van de straat: alleen, maar toch verbonden. Een soort van, zeg maar.

Ook van Isherwood bezat Wessel ten Boom meerdere romans.

PHP Code Snippets Powered By : XYZScripts.com