Vanmorgen was ik bezig met een paar boeken over de zaak Dreyfus. De Dreyfusaffaire, die rond 1900 speelde, gaat over de waarheid in een spionagezaak waarbij de Joods-Franse officier Alfred Dreyfus (1859-1935) werd veroordeeld op basis van vervalste documenten en leugens. Hij zou voor Duitsland hebben gespioneerd, zo luidde de beschuldiging.
Het was niet alleen de schrijver Émile Zola (1840-1902) die voor Dreyfus opkwam. Ook de kolonel van de inlichtingendienst, Marie Georges Picquart (1854-1914), kwam achter de ware gang van zaken. Men verzocht hem echter de zaak stil te houden en te stoppen met zijn onderzoek. Piquardt had echter een actieve herinnering aan de door hem geziene documenten. En die actieve herinnering hield hij niet stil. Hij werd daarom van zijn taak ontheven en verbannen. Een Pieter-Omzigtje-avant-la-lettre, een poging hem te elimineren en voorgoed te laten verdwijnen.
Émile Zola kwam uiteindelijk niet tevergeefs op voor Dreyfus. Na zijn open brief aan de Franse president Fauré (januari 1898) werd hij veroordeeld wegens smaad en zou een jaar moeten zitten. Hij week op tijd uit naar Engeland en keerde na een jaar terug naar Frankrijk waar hij als held werd ontvangen. Pas in 1906 werd Alfred Dreyfus vrijgesproken en ook Picquart in ere hersteld. Hij bracht het tot minister van oorlog, maar dat is een ander verhaal. Achterin het boek over de zaak Dreyfus maakte Igor Cornelissen een potloodaantekening: Picquart was “een antisemiet, maar een man van eer” waarna Cornelissen verwijst naar pagina 90 waar die aantekening wordt bevestigd. En dat niet alleen, hij was – als vele andere mensen van eer – ook een Popperiaan [opnieuw avant la lettre], “bereid alles op te offeren om zijn overtuiging tegenover een wereld van tegenstanders tot haar recht te laten komen.” Feiten en bewijs waren bepalend voor de gekozen positie.
Met Émile Zola liep het tragisch af. Hij stierf aan koolmonoxidevergiftiging. In De duizelingwekkende jaren 1900-1914 schrijft Philip Blom dat een dakwerker vele jaren later bekende dat hij een stuk hout over de schoorsteen van het huis van Zola aanbracht om wraak te nemen op de verdediger van Alfred Dreyfus.
Waarheid is niet goedkoop. Zij kostte Alfred Dreyfus vele jaren van zijn leven, terwijl Émile Zola er voor werd omgebracht. Marie Georges Picquart viel als betrekkelijk jonge vijftiger – inmiddels bevorderd tot generaal en later nog minister van oorlog – van zijn paard. Die laatste val overleefde hij niet.
Alfred Dreyfus, wiens zoon Matthieu in de eerste wereldoorlog aan het front sneuvelde, stierf zelf in vredestijd. In de jaren voor zijn dood leefde hij teruggetrokken in het 8e arrondissement van Parijs, vlakbij het Parc Monceau waar geen reus, maar een windmolen staat.
Nr. 4250 - 53. Weil, Bruno (1931). De zaak Dreyfus. [Amsterdam]: Wereldbibliotheek. I.g.st., gebonden in linnen, 360 pp., vertaling P. Roosenburg, ill. (foto's [zw.&w.]), met verantwoording ill., bibliografie, noten en register. Ietwat kwetsbare, rafelige rug, gouden belettering (voorplat en rugtitel), met ingeplakte krantenknipsels en enkele potl.aant. van Igor Cornelissen.
Bij bovenstaande titel zit Boeknoot 4250 -> Jaap de Jong (2022). De reus en de windmolen ofwel Alfred Dreyfus (1859-1935) en de man van eer. Een uitgave van 't Wasdom te Zwolle | Notter. Met cahiersteek, ongepagineerd [4 pag.]. De voorkant (creme, mat verlijn) is geïllustreerd met een prent van Don Quichot van Pablo Picasso. Oplage 3 exemplaren (genummerd en gesigneerd, dit is nr. I). Niet meer leverbaar.
Zie bookmanager voor de beschrijving en evt. bestelling van de besproken items, waarvan alleen item 4249 nog leverbaar is.