Ik ben nog niet gevallen voor haar politiek-economische geschriften, heb ze niet bekeken en al helemaal niet bestudeerd. Wel signaleerde ik een aantal mooie aforismen van Rosa Luxemburg (1871-1919). Actueel. Ik leg ze hier neer, omdat het kan: Stijgende dividenden, vallende arbeiders En nog eentje: Vrijheid is altijd de vrijheid van de andersdenkenden.
Ik wil het hier niet hebben over haar politiek-economische inzichten. Wel over de brieven die Rosa Luxemburg vanuit de gevangenis schreef. Die zijn fantastisch. Wat een vitaliteit, schoonheid en zin voor het detail toont zij daarin. Wat een aandacht ook voor de natuur. Leven temidden van leven dat leven wil. Wat is de kern van haar geluk? Wel, dat is de aanvaarding van het bestaan in al haar facetten.
Igor Cornelissen verzamelde haar werk en stond ervoor open om haar boeken, pamfletten etc. in ons antiquariaat aan te bieden. Ik wees hem eind 2020 op haar 150e geboortejaar. Is dat niet een mooi moment? Het kwam er niet van. Eerlijk gezegd, interesseert mij het juiste moment helemaal niets. Wat is nou een juist moment? Met Paulus dring ik aan met het woord, haar woord. Tijdig en ontijdig. Pak het op, leg het op het midden van de tong en zuig er op. Ik citeer uit haar brief van 4 april 1917 aan Sophia Liebknecht (1884-1964), de vrouw van Karl Liebknecht. Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht werden op 15 januari 1919 vermoord.
“Sonjuscha, zoo zou ik altijd bij je willen zijn, je afleiden, met je praten of zwijgen, zoo dat je niet in je sombere, wanhopige tobberijen zou verzinken. Je vraagt op je briefkaart: “waarom is dit alles zoo?” Ja, kind, zoo is het leven altijd geweest, alles hoort erbij: leed en scheiden en verlangen. Men moet het alles aanvaarden en alles mooi en goed vinden. Zoo doe ik het tenminste. Niet uit verstandig overleg, maar eenvoudig omdat mijn natuur zoo is. Ik voel instinctief, dat dit de eenige goede manier is om het leven te aanvaarden ik voel me daardoor onder alle omstandigheden werkelijk gelukkig. Ik zou ook niets uit mijn leven willen missen en niets anders willen hebben dan het is of was. Als ik jou toch tot die levensopvatting kon krijgen!”
Alles te aanvaarden en toch ook doen wat je kunt doen om te veranderen wat niet goed is. Rosa Luxemburg begreep het wat mij betreft.
PS. Henriette Roland Holst signaleert in haar monografie over Rosa Luxemburg de overeenkomst in haar denken met de middeleeuwse filosoof Eckhart. Die verwantschap was, zo weet ik, geen toeval in haar kringen. Zo was Luxemburg bevriend met de Gustav Landauer (1870-1919, eveneens vermoord). Hij vertaalde Meister Eckhart in modern Duits. Ik schreef eerder over de Nederlandse versie van die vertaling van Landauer en de invloed daarvan op ietwat “anarchistische” Nederlandse kringen, o.a. binnen Walden.
Rosa Luxemburg (z.j.) Brieven uit de gevangenis. Laren: Uitgeverij "De Nieuwe Tijd". Vertaling en voorwoord A. Romein-Verschoor. I.g.st., met verkleurd omslag, frontispiece Rosa Luxemburg. Niet leverbaar. Later meer over/van Rosa Luxemburg. Abonneert u zich op de nieuwbrief die vanaf september a.s. op meer geregelde basis (maandelijks) verschijnt.