In 't Wasdom

antiquariaat Cornelissen & De Jong – Notter | Zwolle
juli 16th, 2020 by Igor Cornelissen

“Zwalkend door de Kalverstraat”. De Tachtigers: onmaatschappelijke mooischrijvers

Dr. G. W. Huygens was één van de recensenten die mij in de jaren vijftig en zestig op weg hielp door het doolhof van de Nederlandse letterkunde. Hij schreef doorwrochte en toch heldere recensies in de NRC. Die knipte en bewaarde ik. Hij was het die mij met J. van Oudshoorn en anderen liet kennis maken. De pessimisten van rond 1900.

Mijn Praagse vriendin Petra Schürova die Duits en Nederlands studeerde, sprak en las, zei mij jaren geleden dat er geen schrijvers waren die zo somber schreven als de Nederlanders in die tijd. Hoorde Multatuli daarbij? In ieder geval was de docent Nederlands een kenner van zijn werk. Hij gaf, soms samen met zijn vriend Garmt Stuiveling, werk van Douwes Dekker opnieuw uit. Vaak geannoteerd. Huygens was een goede leraar die er op zijn terrein veel ‘bij deed’.

Dat Van Oorschot zijn dissertatie De Nederlandse auteur en zijn publiek als gewoon boek uitgaf staat waarschijnlijk niet los van het feit dat Huygens meewerkte aan Van Oorschots blad De Baanbreker (1945-1946). Ook zal het Van Oorschot plezier hebben gedaan dat Huygens enkele malen Jacques de Kadt instemmend aanhaalt die bleef hameren op vrijheid en democratie. De Kadt en diens vriend Sal Tas schreven voor De Baanbreker.

Huygens wilde in zijn boek, anders dan gewoon was, de schrijver in zijn tijd plaatsen. Het werd dus een sociologisch-literaire studie over de ontwikkeling van het literaire leven vanaf de 18e eeuw. Wie had ooit aandacht gegeven aan het relatief kleine publiek van de toen opererende auteurs? De meeste mensen hadden geen geld voor boeken en al helemaal niet voor fraai ingebonden werken. Fraai (vind ik tenminste) dat hij Van Deyssel typeert als ‘een vrij onmaatschappelijke mooischrijver’. Hij en die andere Tachtigers die dagenlang wat mijmerend (en zwalkend) door de Kalverstraat rondlopen. Er is vooruitgang. Althans verandering. Ik denk niet dat er nu nog een schrijver die bij zinnen is, die om indrukken op te willen doen door de Kalverstraat gaat lopen met alle die trendy winkels die nare muziek naar buiten strooien.

Vreemd dat Huygens Bernard Canters meesterwerk Kalverstraat niet noemt dat de moordende concurrentie tussen de oude winkels en de opkomende grotere bedrijven beschrijft. Kalverstraat werd enkele malen herdrukt. Ik heb een eerste druk. Maar die doe ik nog niet weg. Ik heb Canter jaren gekoesterd en schreef een groot stuk over hem in Vrij Nederland. Dat kon, het was toen een echt ruim weekblad, waar redacteuren hun gang konden gaan. Dit terzijde uiteraard.

Geef een reactie

PHP Code Snippets Powered By : XYZScripts.com