In 't Wasdom

antiquariaat Cornelissen & De Jong – Notter | Zwolle
december 17th, 2020 by Igor Cornelissen

Mozes, de man Gods, in een biezen mandje op de Nijl. Een kerstvertelling van Freud

Mozes was geen jood, maar een Egyptenaar en het monotheïsme was een leer of zo men wil uitvinding van de Egyptenaren. Die boodschap kwam hard aan bij de gelovige joden die meenden alles aan Mosje te danken te hebben. De studie werd zelfs als onaangenaam ervaren, ook door de niet eens meer zo heel erg gelovige joden. Het boekje verscheen voor het eerst in 1939 toen de joden in Duitsland en Oostenrijk vervolgd werden en er juist behoefte was aan iets dat hen verbond.

In sommige zeer geleerde kringen (Menno ter Braak, Karel van het Reve, Han Israels) is Freud wel weggezet als charlatan, wat in het Nederlands wel met oplichter mag worden vertaald. Niet alleen omdat niet iedere jongeling als liefste wens heeft met zijn moeder te mogen slapen. Ook wel omdat Freud wel eens een snuifje coke nam om het effect daarvan op de reactiesnelheid te meten en daarbij zichzelf als proefpersoon koos. Mooi woord in dit verband: proefpersoon. En zo was er meer waar men twijfels bij had, het bestaan van het onbewuste bijvoorbeeld.

Ook zonder Freudiaan te zijn, kan men toch wel opmerken dat de Weense zielenknijper (zoals de journalist Martin van Amerongen hem omschreef) zijn studies zelf serieus nam en ook aanpakte. En het is ontegenzeggelijk: Freud schrijft goed. Dat geldt zeker ook voor Freuds studie over Mozes waarvan in ieder geval wel vast staat dat er over diens leven weinig, oftewel niets vaststaat. Tenminste niet iets dat met historische bronnen kan worden bewezen. Maar misschien maakte Freud zich meer druk om de psychoanalytische waarheid dan om de historische waarheid. Wat blijft is een mooi verhaal over het knaapje dat in een biezen mandje op de Nijl drijvende werd gehouden en door een dochter van een joden hatende Farao wordt opgevoed, al kan het volgens Freud de Nijl niet zijn geweest.

En wie toch aan het mandje én de Nijl vasthoudt, wordt door Freud hooguit op een ander spoor gezet. Niet altijd is een zijspoor een dwaalspoor, zeggen wij op antiquariaat In ’t Wasdom.


Freud, S. (1947). Mozes en het monotheïsme. Amsterdam: G.W. Breugel. I.g.st., gebonden in halflinnen rugband. 186 pp., vertaling C. Houwaard. Niet meer leverbaar.

Méér nieuwe oude boeken bij Cornelissen & De Jong

Geef een reactie

PHP Code Snippets Powered By : XYZScripts.com