Vanmiddag verwerkte ik een aantal titels van Willem Frederik Hermans. Het is mij onmogelijk niet in die boeken te kijken. De bundel Naar Magnitogorsk kende ik niet. Nu ben ik geen Hermanskenner en op dat punt, net zoals op de meeste andere terreinen, dus een onbesneden Filistijn. Dat niet-kennen en niet-weten is mij gegeven als mijn dagelijks brood.
Wel bracht het verhaal mij twee dingen. Hermans zette mij stil bij de huiveringwekkende herinnering aan een afbeelding die ik als kind zag. Ik was twaalf jaar toen ik de foto zag waarop een Engelse soldaat met zijn bulldozer lijken in een massagraf schuift. Zesenveertig jaar later is die herinnering er nog steeds, maar de huiver voor het onbestaanbare niet meer, niet meer zo sterk als toen.
Eeltvorming op mijn ziel. Is dat vooruitgang?
Het tweede ding is interessant omdat het iets over Hermans zegt, maar ook over de fascinatie voor het onbekende en de drang te testen. Uitproberen.
Is het ook waar? De vraag van de slang, nog juist voordat de vloek hem treft en zijn pad in een kronkelweg verkeert.
Toen de broer van Hermans – die hij niet had – hem met magneten zag spelen vertelde hij hem om zijn horloge buiten het bereik van de magneten te houden. De kwetsbare spiraalveer zou door de magneet als “met onzichtbare vingers worden verfrommeld tot een miserabel knoopje van staaldraad.”
Het weerhield WFH niet om de bewering van zijn broer te testen. En die broer had gelijk. Het horloge bleef stilstaan, ja was voorgoed opgehouden te tikken. Hij verborg het horloge en vertelde thuis dat hij verloor. Hij was gewaarschuwd, maar deed toch het ding dat hij niet laten kon.
Dat is maar goed ook. Of beter: het ìs en dat heet cultuur; storm die uit het paradijs waait.
Revisiting Paradise, The Lost One.
Méér nieuwe oude boeken bij antiquariaat Cornelissen & De Jong, ook van Willem Frederik Hermans.
Geef een reactie