In 't Wasdom

antiquariaat Cornelissen & De Jong – Notter | Zwolle
januari 17th, 2021 by Igor Cornelissen

Samuel Sarphati, minnaar van mensen

In Amsterdam vernoemde men een straat en een park naar Samuel Sarphati (1813-1866), maar toen Bottenheim zijn boekje in het voorjaar van 1945 schreef was er al een ‘jongere generatie’ die de man met die Portugees joodse naam niet kon plaatsen. Afgezien dan dat het toen de tijd niet was zich met dit soort zaken bezig te houden.

Samuel Sarphati, zoon van een tabakshandelaar, ging na zijn medicijnenstudie als huisarts werken in Amsterdam. Hij werd geconfronteerd met de armen, paupers vaak. Acht procent van de inwoners huisde in kelders. De stad stonk. Sarphati greep in. Het schijnt dat het woord ‘onmogelijk’ niet in zijn woordenboek voorkwam. Hij nam het initiatief voor een abattoir en stichtte een broodfabriek. Het eindproduct kostte bij hem beduidend minder dan dat van de andere fabrikanten. Hij produceerde gezond brood.

Dat van dat brood, zal men nu ook vergeten zijn, maar wat nog recht overeind staat is het glorieuze Amstel Hotel dat zijn initiatief was. Er logeerden koningen en oliesjeiks. Ik heb er eens thee gedronken, maar schrok zo van de prijzen dat ik er geen gebraden patrijzen heb durven bestellen. Je kunt niet alles hebben.

Verdwenen is het eens glorieuze Paleis voor Volksvlijt van glas en ijzer waarvan nog wel foto’s en ansichtkaarten bestaan. Het Paleis was naar Engels voorbeeld gebouwd en bestemd voor tentoonstellingen. Het ging in 1929 in vlammen op. Er voor in de plaats kwam na de oorlog het afzichtelijke gebouw van De Nederlandsche Bank waar ik, ook dat moet gezegd, een document vond dat voor een onthulling zorgde in een boek dat ik aan het schrijven was. Sarphati had daar niets mee te maken.

Bottenheim noemde Sarphati ‘een zielvol denker, een zoon der studie, een gelovige op het gebied van menschenmin en van vooruitgang.’

Gezwollen taal zeggen we nu, maar in de kern juist.

In 1942 verdween, op last van de Duitse bezetter, zijn (joodse) naam uit het straatbeeld. Nu kan men weer door de Sarphatistraat wandelen en, mits voorzien van ruime beurs, uitgebreid gaan dineren in het Amstel Hotel.


Bottenheim, S. (1945). Dr. Samuel Sarphati en zijne betekenis voor Amsterdam. Amsterdam: "Joost van den Vondel". I.g.st., lichte verkleuring, met papieren omslag. 29 pp., 1e druk. Met illustraties. € 17,00. Interesse? Neem contact met ons op.

Méér nieuwe oude boeken bij Cornelissen & De Jong

Geef een reactie

PHP Code Snippets Powered By : XYZScripts.com