Vanmiddag zag ik bij de twitteraar Frans Linmans een foto van een boekenhoek waarop uitsluitend boeken van Gerrit Komrij (1944-2012) staan. Ik kreeg ter plekke last van allerlei ingevingen en herinneringen. Vroeger, toen ik nog in Utrecht woonde, zag ik Komrij wel eens lopen. Als ik hem zag, dan was dat steevast bij de stadhuisbrug. Hij kwam dan net uit de grote – toen nog academische – boekhandel van Broese Kemink en was op weg naar Aleph om daarna nog even naar Hinderickx & Winderickx te gaan.
Komrij had altijd een boek in zijn hand of een uitpuilend plastic tasje, soms zelfs een rugzakje. Ik zie tegenwoordig nooit meer mannen met plastic tasjes. Het tasje van Martin Ros is er niet meer en dat van Gerrit Komrij is er niet minder niet meer. En Hinderickx is ook al dood of was dat Winderickx?
Maar ik wilde alleen iets zeggen over de Jas van Komrij. Op de website van de KB staat een foto van Komrij die de jas van Herman Gorter (1864-1927) draagt. Een beetje een nar, maar wel grappig. Het is die jas met de bontkraag. Een foute Jas, dat is wel zeker. De Jas van de uitgedichte dichter met het kraagje die babbelt over het werk der Raden. Het is een gruwel, de gruwel die alles verwoest.
‘O God, ik sta aan de verkeerde kant / mijn liefde gaat verloren,’ dichtte Gorter eerder. Dat was in de jaren dat hij nog geen jas droeg met een bontje. Dat had hij goed gedicht en goed gezien. Hij was niet alleen dichter, hij was ook Ziener. Was.
Net zoals Rilke hou ik wel van de lyrische Gorter; van de dichter van de Mei. Het voorjaarsgedicht over de lente in het stadje Balk waar zijn grootvader Douwe Simons Gorter (1811-1876) doopsgezind predikant werd, kort nadat alle orthodoxe doopsgezinden uit Balk naar Amerika waren vertrokken en zich bij de Amish voegden. Daar weet ik toevallig ook wat van. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Wie wil dat nu niet?
Ja, ik hou wel van de lyrische Gorter
Zie je ik hou van je / ik vin je zoo lief en zoo licht — / je oogen zijn zoo vol licht, / ik hou van je, / ik hou van je
Ik hou niet zoveel van de Gorter met de bontjas, niet van de radencommunist. Enfin, ik moest eraan denken toen ik Gerrit Komrij zag met de Jas van Gorter. En ik vroeg mij af of Komrij in al die boeken die hij schreef misschien ook iets heeft geschreven over J.C. van Schagen en de bundel Narrenwijsheid van wie en waarvan ik nu weer heel veel hou:
Zo span ik dagelijks weer de boog mijner krachten, tot de neerbraak / Zo tart ik dagelijks weer mijn onmacht, tot de wanhoop.
Ik zal niets ontwijken, ik zal niets zoeken / ik zal bij niets stilstaan
Ik zal maar gaan en zijn.
Dus staat er in al die boeken van Komrij ook iets over de dichter J.C. van Schagen? En wat dan wel?
Méér nieuwe oude boeken bij antiquariaat Cornelissen & De Jong, ook over en van Herman Gorter