Er ligt hier van alles op de hardhouten leestafel: Paul Kruger, de leeuw van Zuid-Afrika van P. de Zeeuw J. Gzn met een prachtig omslag en illustraties van Agnes van den Brandeler. Daarover zou ik misschien een interessant verhaal kunnen vertellen. Verder is er Shosha van Singer en de Verzamelde Werken van Van Oudshoorn. En dan heb ik het nog niet eens over Reis naar het einde van de nacht van meesterschrijver Céline. Dat boek verkoop ik nog niet, want die wil ik eerst zelf lezen. Shosha is schitterend, kan ik alvast meedelen. Het voldoet.
Maar vandaag verschijnt de biografie over Nescio en is het gepast om open en bloot te zijn over Weemoed en verlangen met als ondertitel Over Nescio, Bavink en Johannes Zwolsman (1877-1945). Weemoed is de gemoedstoestand van de lethargische mens die zich een geïdealiseerd, maar nooit werkelijk bestaand verleden herinnert. Minder gevaarlijk misschien dan het verlangen in het hoofd van de activistische niets en niemand ontziende mens. Dat is dodelijk. Maar dit terzijde.
Het onderhavige werkje werd in 1984 uitgegeven door de uitgeverij De Uitvreterij. Nescio merkte in een gesprek met Nol Gregoor op dat zijn vriend, de schilder Johannes Zwolsman, model had gestaan voor Bavink. De twee vrienden, Zwolsman en Nescio, hielden allebei van het observeren van de natuur en hadden oog voor detail. Dat is goed: Der Herr Gott steckt im Detail, zeg ik vaak tegen mijn studenten.
De schilder Bavink had dat dus ook – oog voor het detail – misschien dat daarom alles wat hij deed gedoemd was te mislukken. Zo had hij 34 zonsondergangen tegen de muur staan, althans volgens mededeling van Nescio. Ze voldeden niet. Onvoltooid. En het door hem geschilderde gezicht op Rhenen had hij in 64 gelijke, rechthoekige brokken van 15 bij 12,5 centimeter gesneden. Met een bot knipmes. Dat moet een heel werk zijn geweest, schrijft Nescio ergens. In de nalatenschap van Zwolsman is wèl een gezicht op Rhenen teruggevonden en dat is opgenomen in deze uitgave.
Helaas zitten er geen zonsondergangen bij de overgeleverde illustraties van Zwolsman, wel bospaadjes bij Rhenen (?) – maar het kan ook Notter zijn – die naar niemandsland leiden: Holzwege, noemt een bekend filosoof dat soort wegen. Ook mooi. Ja, van alle wegen die er zijn, hou ik het allermeest van de Holzwege, en daarmee ook van het pad dat in de zee is en in zeer diepe wateren; daar waar de voetstappen niet worden geteld, noch gezien.
Nu naar de boekhandel om de biografie van Lieneke Frerichs over Nescio te kopen.
Weemoed en verlangen. Over Nescio, Bavink en Johannes Zwolsman. Uitgeverij De Uitgeverij (Deventer, 1984). Geïllustreerd met drie bladvullende tekeningen + foto van Johannes Zwolsman. Oblongformaat (24 x 32 cm), 8 pp. I.z.g.st., met wat roestvlekjes. Uitgegeven ter gelegenheid van de expositie Tekeningen van Johannes Zwolsman (Nescio’s ‘Bavink’). Oplage: 125 genummerde exemplaren, waarvan dit nr. 79 is. Uit de collectie Igor Cornelissen. Niet meer leverbaar.
Méér nieuwe oude boeken bij antiquariaat Cornelissen & De Jong, ook over kunst en kunstgeschiedenis.