De historicus en filosoof Theodore Zeldin werd in 1933 uit Russische ouders geboren aan de voet van de berg Carmel in het toenmalige Palestina. Zijn ouders emigreerden naar Engeland en daar ging Zeldin studeren. Hij werd een beroemd en veel geprezen man. Hij publiceerde veel, maar werd het meest geroemd om zijn indringende studie over het moderne Frankrijk. Zijn belangstelling was veelomvattend en niet te remmen. Het ging hem om de gewone Fransman. Wat dachten zij en hij? Hoe leefden ze. Wat lazen ze en wat aten ze? En hoe had zich dat ontwikkeld?
Ik herinner me van zijn onderzoek naar de Franse voeding dat eeuwenlang de beroemde Franse keuken helemaal niet bestond. De Fransen, voor het merendeel boeren, aten eenvoudige eenpansgerechten die in een ketel boven het houtvuur werd klaargemaakt. De boerenvrouwen hadden geen tijd en geen geld voor specialiteiten. De verfijnde Franse keuken kwam pas later op gang, niet in de laatste plaats in gang gezet door de vraag van buitenlandse toeristen.
Zeldine behandelt uiteraard de politieke voorkeuren van de Fransen, maar hij kwam tot de conclusie dat hun gezindte weinig invloed had op hun dagelijkse leven. Als zodanig bestond Frankrijk niet, wel Fransen en Francaises. Je kunt het zo gek niet bedenken of Zeldine onderzocht en beschrijft het. Zeden en gewoonten, de pers, religie (en dus antisemitisme), seksgedrag en het intellectuelendom, huwelijk en moraal, de kinderen en hun ouders. Wie zijn en waren republikeinen en waarom werden ze het? Wie was trouwens een intellectueel? In statistieken werd daar bijvoorbeeld niet alleen toegerekend iedere officier in het leger, maar ook typistes en onderwijzers. Zo kom je een eind. Zeldine bestreed ook het gevoel dat iedere Fransman heeft die vindt dat hij en zijn landgenoten intelligent zijn. Toen de Franse ambassadeur in Londen Zeldine prees, vertelde hij dat hij niet alleen zijn land maar ook zichzelf door de boeken van Zeldine pas goed had leren kennen.
Zeldine woont, als hij nog leeft (ik kwam zijn In Memoriam nog niet tegen), in de buurt van Oxford en hij houdt van schilderen en tuinieren. Over dat laatste zou ik met hem kunnen praten – “Il faut cultiver son jardin” – maar Frankrijk ken ik veel minder goed dan hij.
Theodor Zeldin (1973/'77). France 1848-1945. Ambition, Love and Politics & Intellect, Taste and Anxiety [2 dln.]. Oxford: Clarendon Press. I.z.g.st., resp. 823/1202 pp., hardcovers met stofomslag, 1e druk. Met bibliografie, notenapparaat. Uit de collectie Igor Cornelissen. € 35,00. Mail of bel ons voor de bestelling.
Geef een reactie