Er bestaat veel literatuur over de journalist Theodor Herzl (1860-1904) die vanwege het proces en de gevangenschap van de Frans joodse kapitein Alfred Dreyfus zionist werd. Met andere woorden: de joden konden assimileren wat ze wilden, ze zouden toch nooit door ‘de anderen’ worden aanvaard. Een eigen staat was de oplossing. Herzl bekeek vele plannen, o.a. een in Oost Afrika. Palestina leek hem de beste plek. En zo gebeurde het.
Theodor Herzl werd eerder begraven. In 1903 stierf hij door een hartziekte, maar op 17 augustus 1949 werd hij in Israël herbegraven. In het boekje staat een foto van die gebeurtenis met, als tweede van links, Ben Goerion Israëls eerste premier.
Wat mij echter het meeste bezig hield was het exlibris van Verdenius-Bense dat voorin het boekje is geplakt. Zoekwerk op internet bracht me nader bij Maria Verdenius-Bense (1903-1990), weduwe van Thomas H. Verdenius (1901-1945), huisarts in Noordwolde. De hervormde dokter Verdenius was de spil van het verzet in zijn woonplaats. Hij zorgde voor onderduikadressen en kende veel andere illegalen. Op 29 december 1944 werd hij, na verraad, gearresteerd en gruwelijk gemarteld. Hij gaf geen namen prijs. Toen een tweede verhoor dreigde brak hij zijn bril en sneed met het glas een slagader door. Hij wilde voorkomen dat hij bij marteling namen prijs zou geven.
In Noordwolde wordt de naam van dokter Thomas Verdenius in ere gehouden: er werd een straat naar hem vernoemd en er vindt ieder jaar een Verdenius wandeling plaats met het doel oorlog, bezetting en verzet te herdenken. Zijn vrouw Maria Bense, maatschappelijk werkster, werd na zijn dood een vriendin van de staat Israël. Dat was toen normaler dan nu. Zij was van 1946-1958 het eerste vrouwelijke gemeenteraadslid in Steenwijk. Zij zette zich in voor de gezondheidszorg, kinderbescherming en jeugdhulpverlening.
Zo brengt Herzl ons in Noordwolde. Boeken hebben een geschiedenis. Een exlibris maakt dat duidelijk.