In 't Wasdom

antiquariaat Cornelissen & De Jong – Notter | Zwolle
september 9th, 2021 by Jaap de Jong

Op weg naar het einde, maar gestoken door een kwal. Evelyn Waugh en zijn (literaire) erfenis

Toen ik in het vroege voorjaar 2021 de rode boekenkasten van Igor Cornelissen nauwkeurig inspecteerde zag ik een goedgevulde plank met boeken van en over Evelyn Waugh (1903-1966). Daaronder ook de tweedelige biografie van Martin Stannard en de eerste druk van de roman Brideshead Revisited die ooit onder homoseksuelen de cultstatus bereikte. Zelf zag ik alleen de film waarvan ik mij de melancholie en de vergeefsheid van alle streven – ook die naar de staat van een gerechtvaardigd zondaar – herinner. Weliswaar zal ik mijn hand niet in het vuur te steken voor de feitelijke juistheid van die herinnering, maar de herinnering aan de herinnering is authentiek. Dat is zeker.

De roman Brideshead Revisited gaat, zo lees ik op wikipedia, over de inwerking van de goddelijke genade op het leven van een familie. Ik weet niet of Waugh op dit punt Graham Greene’s meesterwerk The Power and the Glory overtreft. Volgens een vriend is de roman buitengewoon. Nu behoort de genade Gods niet tot de geringste zaken in de wereld en dat heeft effect op een roman die dit, mits geloofwaardig, thematiseert. In Brideshead Revisited schijnt dit het geval te zijn. Zoals gezegd heb ik dat “van horen zeggen” en daar moet ik het mee doen. Vooralsnog.

Evelyn Waugh leidde, zo is de indruk, een moeizaam leven met veel angst, veel drank en een weinig vrolijkheid. Het leven is maar een tragisch misverstand en aan het einde  wacht ons ook nog eens de dood.

Ik vond het ietwat humoristisch dat Evelyn Waugh als twintiger een zelfmoordpoging ondernam door de zee in te zwemmen. Op weg naar de oneindigheid werd hij echter gestoken door een kwal waarop hij besloot terug te keren. De literatuur is die kwal veel dank verschuldigd. Tijdens het niet zo erg lange leven van Waugh veranderde zo’n beetje alles. En het ging niet de kant op die hij als conservatief wenste: De adel was niet meer wat het was, de hemel van de katholieke kerk viel aan scherven en ook de belastingen werden steeds hoger.

Waugh ging gebukt onder angsten. De angst om gek te worden en de angst om zijn geloof te verliezen. Het vervulde hem met vrees. Met zijn tweede echtgenote kon hij het beter vinden dan met zijn eerste, maar vrolijk werd het nooit in zijn omgeving. Enfin, hij kreeg het isolement dat hij wilde en verdiende. Hij at alleen en hij dronk alleen. En hij zat alleen: op zijn studeerkamer waar hij op het woord wachtte of waar hem het woord wachtte.

Aan het einde stierf hij alleen: in de morgen van Eerste Paasdag 1966 legde hij het af en stierf op de wc. In die meest nederige houding vertrok hij van een reddeloze wereld, schrijft Kees Fens in zijn recensie van de tweedelige biografie van Martin Stannard. Hij (zijn doen en vooral zijn laten) liet een erfenis na in de familie. Zijn zoon werd ook schrijver en was het in één ding wel met Evelyn Waugh eens: de onverdraaglijke Mickey Mouse-cultuur van de nieuwe liturgie in de oude kerk. Maar dat is een ander verhaal.

Méér nieuwe oude boeken bij antiquariaat Cornelissen & De Jong, ook van en over Evelyn Waugh. Interesse? Neem contact met ons op.

PHP Code Snippets Powered By : XYZScripts.com