In 't Wasdom

antiquariaat Cornelissen & De Jong – Notter | Zwolle
december 18th, 2020 by Igor Cornelissen

Toevend in de wereld van het boek: Hertzberger en Van Praag

Zowel de schrijver als de uitgever zijn onmisbaar voor de kennis van het jodendom in de vorige eeuw. Menno Hertzberger (1897-1982) zat met zijn antiquariaat decennia op het Singel in Amsterdam. Een mooi pand met mooie en (dus?) dure boeken. Hij begon al in 1921 met het houden van veilingen. Er zouden er 199 volgen. Zijn catalogi waren de moeite waard. Hertzberger zou eerst arts worden, maar zijn gezondheid was te zwak. Hij was oprichter en jarenlang voorzitter van de vereniging van antiquaren en gezaghebbend. Zijn kennis van het boek, incl. het joodse boek, was fenomenaal.

Tijdens de oorlog verloor hij vrijwel zijn gehele familie. Zijn boekenbezit was geroofd. Hij moest opnieuw beginnen. Anderen verbaasden zich over zijn energie en, ondanks alles, humor. Hij was geen gemakkelijk mens in de handel. Men vond hem streng, maar hij werd in zijn latere jaren milder.

Wie bij Hertzberger werd uitgegeven had een naam of kreeg een naam. Zoals Siegfried van Praag (1899-2002) die opgroeide in de Sarphatistraat. Zijn vader was diamantair. Siegfried kwam overigens graag in Artis om naar dieren te kijken en met evenveel liefde en belangstelling in de Lepelstraat waar de arme joodse sjacheraars woonden. Siegfried van Praag verloochende het jodendom allerminst, maar van de joodse wetten trok hij zich niets aan.

Van een voorgenomen biologiestudie kwam niets. Het werd Frans en hij werd leraar. Hij verhuisde in 1936 met zijn vrouw Hilda Sanders naar Brussel waar hij in de Franse wijk ging wonen. In totaal zou hij zestig boeken en essaybundels schrijven. Hilda Sanders speelde in de jaren dertig een belangrijke rol als pleitbezorgster voor uit hun land gevluchte Duitse en Oostenrijkse schrijvers. De laatste twintig jaar van zijn leven publiceerde hij niet meer. Misschien had hij alles gezegd wat er te zeggen viel. Onaardige critici noemden hem een broodschrijver. Boeiend hoe Van Praag de lezer meevoert in de joodse wijken in Parijs en Londen. Hij noemt de schrijvers die het leven daar uitbeelden zoals de Engelse jood Israël Zangwill wiens boeken over het Londense getto ook in het Nederlands werden vertaald.

Menno Hertzberger en Siegfried van Praag, beiden onmisbaar en helemaal nu aan de Leidse universiteit de leerstoel Jodendom is opgeheven. Ik heb ze na de oorlog nog gekend: Joden met niet meer dan lagere school die zelfstandig de vreemde talen leerden en zich zo toegang verschaften tot de wereld van kennis en wetenschap.

Misschien is het opnieuw tijd voor zelfstudie. Antiquariaat ‘t Wasdom biedt u de helpende hand. Dat laatste niet geheel terzijde.


Praag, S. van (1928). In eigen en vreemden spiegel (uit de letterkunde van en over Joden). Amsterdam: Menno Hertzberger. I.z.g.st., ingenaaid gebrocheerd, gebonden in linnen met rode belettering. 203 pp., 1e druk. Met illustraties, met bibliografie. Uit de collectie Igor Cornelissen. Niet meer leverbaar.

Méér nieuwe oude boeken bij Cornelissen & De Jong

Geef een reactie

PHP Code Snippets Powered By : XYZScripts.com