Rudy Kousbroek (1929-2010) was een veelschrijver, maar gelukkig ook een veelweter met belangstelling voor en kennis van veel onderwerpen. Over kindergeluk in Denemarken schreef hij even makkelijk (zo lijkt het althans), als over oude pornografie of de eerste treinen in Frankrijk.
In Parijs heeft hij trouwens jaren gewoond en raakte er bevriend met Nederlandse schrijvers en dichters die allemaal voelden dat het leven buiten de Lichtstad koud en bekrompen was. Kousbroek leerde er zijn eerste vrouw Ethel Portnoy (1927-2004) kennen die meen ik later kookboeken schreef.
Anathema’s laat een man zien die, hoewel niet bij iedereen geliefd (er kwamen hevige ruzies met Reve en Jeroen Brouwers), over veel onderwerpen met kennis van zaken schreef. Het boek is een koopje, zeker voor liefhebbers van (meestal oude) gewaagde afbeeldingen. Kousbroek drukt ze af als illustratie bij zijn analyse van de betekenis van het opheffen van alle restricties op pornografie in Denemarken.
Elders vraagt hij zich af of het homohuwelijk (‘met alle bijbehorende rituelen’) het einde is van de grensverlegging in de heersende moraal. Of valt er nog meer te verwachten?