Dat de CPN als enige als partij direct in het verzet ging, is bijna waar. De veel kleinere RSAP van Henk Sneevliet deed dat ook. Maar het was de CPN die als verzetspartij uit de oorlog kwam. Alleen de gereformeerden konden eveneens bogen op een groot aantal verzetsstrijders die hun dappere houding met een concentratiekamp of de dood moesten bekopen.
Het was een van de redenen dat de CPN bij de eerste naoorlogse verkiezingen tien percent van de stemmen kreeg. Partij in verzet is een eerlijk boek en dat is opmerkelijk omdat eerdere publicaties door partijgenoten vol zaten met omissies of leugens. De vroeger geëerde verzetsstrijder had voor het lidmaatschap bedankt of was ontmaskerd als spion van een buitenlandse inlichtingendienst. In dit boek komt bijvoorbeeld de vroegere voorzitter en lijsttrekker Gerben Wagenaar uitgebreid voor zonder vervalsingen. Dat kon in 1986 want toen was albedil Paul de Groot afgedankt en verdwenen.
Interessant in deze geschiedschrijving is ook dat de schrijfsters de naoorlogse legale edities hebben genoemd met hun redacties zoals in Meppel, Haarlem, Amersfoort, Den Haag en Rotterdam. In Amsterdam waren J. Hulsebos en J.B. Brusse stadsverslaggevers. Hulsebos werd later landelijk bekend als Jan Vrijman en schreef zijn laatste columns in Het Parool. J.B. Brusse is Jan Brusse die maar kort bij het communistische dagblad bleef om daarna vanuit Parijs voor Elsevier en de Groene Amsterdammer te schrijven. Hij was, maar dat geheel terzijde, een neef van Hans Brusse die voor Moskou spioneerde en in 1937, ook vanuit Parijs, spoorloos verdween. Jan Brusse is door de BVD nog even verward met zijn spoorloze neef.
En dat alles is nu volkomen geschiedenis geworden. Met hooguit nog een enkele negentigjarige die het meemaakte. Het boek is verkocht, begrijp ik van de kompaan, maar misschien kan iemand mij vertellen waar Hans Brusse is gebleven? Ik wil het graag weten. Want, met een variant op Erasmus’ non scholae sed vitae discimus: wij schrijven niet voor de verkoop [“niet alleen”, corrigeert de kompaan], maar voor het leven.
Galesloot, Hansje & Susan Legêne (1986). Partij in het verzet. De CPN in de tweede wereldoorlog. Amsterdam: Pegasus. Niet meer leverbaar
Geef een reactie