In de jaren negentig fietste ik met regelmaat door het Utrechtse Wilhelminapark naar de binnenstad. Reed ik door de Nachtegaalstraat, dan dacht ik altijd even aan de anarchist Erich Wichman[n] (1890-1929), de jongere broer van de feministe Clara Meijer-Wichmann. Bij nummer 37, het geboortehuis van Erich en zijn zus, tikte ik op de rand van mijn hoed. Een klein gebaar, ik weet het, ter herinnering: wat kon ik meer doen? De jong gestorven anarchist Erich Wichman zou het waarschijnlijk niet op prijs hebben gesteld.
Wichman was antiburgerlijk, een komeet aan de kunstenaarshemel, flamboyant, veelzijdig. Hij kon werkelijk alles en deed ook veel. Hij correspondeerde met Kandinsky, was bevriend met Hendrik Marsman en Pyke Koch, schreef een filmscript met Joris Ivens, maakte litho’s die werden afgewerkt door Arthur Lehning en had contacten met de Italiaanse futurist Marinetti. Erich Wichman was een rusteloos denker en een ongedurig doener. Er beklijfde weinig. Had hij iets onder de knie, dan was er weer iets anders.
Die onrust was er al vanaf het begin. In maart 1903 was hij, als dertienjarige leerling van het Utrechtse Stedelijk Gymnasium gestuurd met een brief van de rector die zijn vader Arthur schrijft dat hij zich afvraagt of een leerling die “met geladen pistool in de klasse komt, kortom, hoogst gevaarlijk is nog verder het Gymnasium mag bezoeken.’ Wichman was dol op een polemiek en had hij een eeuw eerder geleefd dan was hij vast gestorven tijdens een duel met een eerrover of met iemand anders door wie hij zich onheus bejegend voelde.
Er is veel te vertellen over Wichman. Ik laat de politiek terzijde en ga niet in op zijn inspanningen voor de Rapaillepartij, een vrije socialistische groep die in Amsterdam twee zetels veroverde waarvan er eentje vergeven werd aan Cornelis de Gelder oftewel de zwerver Had-je-me-maar. Ook flirte hij met het Italiaanse fascisme, m.n. met de persoon van Mussolini. In alles wat Wichman deed speelde alcohol mee: hij was een principiële alcoholist.
In Het Witte Gevaar gaat Wichman los op alles wat volgens hem lelijk is. Hij geeft melk de schuld van al het onheil in Nederland: een land van melkmuilen. Melk, uitsluitend bedoeld voor zuigelingen van de koe, was ongezond en leidde tot kanker en hartfalen. Het is een bedreiging van de geestelijke volksgezondheid en leidt tot duimzuigen, bedwateren, neuspeuteren en wat al niet meer. Alleen kinderen drinken melk. Wichman had de Schrift natuurlijk wel aan zijn zijde en die citeert hij dan ook: Want een iegelijk, die der melk deelachtig is, die is onervaren in het woord der gerechtigheid; want hij is een kind (Hebr. 5:13).
Wichman werd op 4 januari 1929 op Zorgvlied begraven. Toen hij met een aantal studenten probeerde de dijken van de Vecht te versterken, vanwege een dreigende overstroming, liep hij een longontsteking op die hem het leven kostte. Een komeet stortte neer. Een anarchist sterft na het vervullen van een burgerplicht. Het was nog geen anderhalf jaar na het ter perse leggen van Het Witte Gevaar.
Wichman, Erich (1928). Het witte gevaar. Over melk, melkgebruik, melkmisbruik & melkzucht. Een ketterij tegen de goden dezer eeuw. Maastricht: Leiter-Nypels. Verscheen gedeeltelijk in “De Vrije Bladen” (augustus 1927). Oplage: 250 genummerde exemplaren (waarvan dit exemplaar nr. 181 is). Boekversiering is naar tekeningen van H. Jelinger, 33 pagina’s. Eerder eigendom van dr. Klaas Steur jr., uit de collectie Igor Cornelissen. Rood-zwarte belettering. I.g.st., rug enigszins gehavend. Binnenwerk uitstekend. Niet meer leverbaar.
Méér nieuwe oude boeken bij Cornelissen & De Jong
Geef een reactie