In 't Wasdom

antiquariaat Cornelissen & De Jong – Notter | Zwolle
oktober 9th, 2020 by Jaap de Jong

Van Willem Banning tot Foucault: over plaatjesboeken en andere stofverzamelaars

Laten we hem HS noemen, de boekenverzamelaar die onlangs een selectie uit zijn boekenkast afstootte. “Boeken zijn notoire stofverzamelaars die ruimte innemen en je wilt ook wel eens wat nieuws”, zei hij. Ook hier staat oud haar plek af aan nieuw.

Als ik mij niet vergis had HS ooit iets met het personalistisch socialisme. Uit de deelcollectie blijkt sterke belangstelling voor de ideeëngeschiedenis van het socialisme. Ik zie boeken van Willem Banning, Gerardus van der Leeuw, Hendrik de Man en Henriette Roland Holst, maar ook marxisten van ander kaliber zijn vertegenwoordigd (Ger Harmsen, Siep Stuurman).

Een heel aardig boek is Arbeidsvreugde van Hendrik de Man die daarin beschrijft wat de zin in arbeid vergroot of juist belemmert. Feitelijk een uitdieping van het aan Marx ontleende begrip ‘Vervreemding’ dat volgens mij tot op de huidige dag actueel is. Over Marx gesproken, de klassieke biografie van Marx van Frits Mehring ontbreekt niet aan de collectie (geautoriseerde vertaling van Jan Romein).

Plaatjesboeken zijn er ook en ik bedoel dat niet denigrerend. Zo is er de buitengewoon interessante systematische toegang tot de socialistische, wat zeg ik, de proletarische liederencultuur van Jaap van de Merwe (Gij zijt kanalje! heeft men ons verweten. Het proletariërslied in Nederland en Vlaanderen) met registers op personen, titel en eerste regel. En dan zwijg ik nog over het eveneens rijk geïllustreerde boek van Martin Schouten. Plaatjesboeken zijn een mooi middel in het onderwijs. Een plaatje zegt immers meer dan duizend woorden en die negenhonderdnegenennegentig woorden kunnen daarna altijd nog.

Er zit ook een werk bij van Michel Foucault, de filosoof die systematisch aandacht schonk aan de marginalen in de cultuur, de “afwijkenden” op het terrein van seksualiteit of op psychisch gebied. In het huidige debat over het al dan niet bestaan van systemische uitsluiting (in maatschappelijke structuren en/of middels taal) kan men bij hem inspiratie vinden. Toen ik in de jaren negentig bij de opleiding Social Work een serie colleges verzorgde over marginaliteit was Foucault er altijd bij (op papier dan). Het college over Foucault en marginalisering besloot ik met het adembenemende gedicht van Gerrit Achterberg (Spreekuur voor doktoren en professoren in ziel en taal). Als je dat gedicht – uit de bundel Blauwzuur – tot je laat doordringen behoef je de boeken van Foucault niet meer te lezen, maar dat schrijf ik hier maar niet op. Ik heb tenslotte ook een winkel.

PHP Code Snippets Powered By : XYZScripts.com