In 't Wasdom

antiquariaat Cornelissen & De Jong – Notter | Zwolle
december 25th, 2021 by Jaap de Jong

De kerst van George Langer en de zwakke blaas van Tycho Brahe

Tycho Brahe (1546-1601) was een gevloekte, een tragische figuur, die door Max Brod in Tycho Brahe’s Weg zu Gott (1915) wordt neergezet als een getormenteerd godzoeker. Hij studeerde filosofie en astronomie en kwam door zijn empirische waarnemingen in conflict met zowel het nieuwe Copernicaanse wereldbeeld als het model van Ptolemaeus. Tijdens zijn studie in Rostock kreeg hij ruzie met een medestudent over de kwestie wie het beste in wiskunde was. Het daaropvolgende duel leverde hem een zwaar litteken op aan de neus dat hij verborg onder een prothese.

Hij moet een ongelukkig mens zijn geweest. Tycho Brahe behoort, zo schrijft Siegfried van Praag ergens, tot die profeten, die met een profetenroeping worden geboren, maar zonder profetenkracht. Het is lastig om met een opdracht te worden geboren zonder dat je de weg wordt gewezen.

Ik moest aan Tycho Brahe denken toen ik vanmorgen in de dagboeken van Kafka las over Tycho Brahe’s Weg zu Gott, de roman  van Max Brod die door hun gezamenlijke vriend George Mordechai Langer (1874-1943) tijdens de kerstdagen van 1915 nog steeds niet was gelezen. Langer vertelde Kafka die dag dat hij er pas dertien dagen later tijd voor zou nemen, en wel tijdens het Russische kerstfeest dat immers ietwat later wordt gevierd. Langer was een religieus socialist (en zionist), afkomstig uit de chassidische traditie. Altijd zat hij met de neus in de religieuze boeken, vooral in de Talmoed en de Kabbalah. Alleen tijdens het kerstfeest kon hij zich veroorloven om zich met de schone letteren en het wereldse weten bezig te houden. En eigenlijk mocht dat – volgens een middeleeuwse traditie – pas na het zeventigste jaar of, in een ietwat gematigde versie vanaf het veertigste jaar.

Er is echter wel een plek, een uitzonderlijke plek, waarop men zich de wereldse lectuur kan veroorloven. Dat is op het toilet. Op het toilet mag men niet aan de Thora denken; daar kan men dus wereldse boeken lezen. De Pragenaar K., een vroom man, wist volgens Kafka erg veel. Hij had, zo voegt hij er aan toe, het allemaal op het toilet gelezen.

Terug naar Tycho Brahe die zichzelf tijdens een banket op 13 oktober 1601 niet toestond om op te staan en zijn blaas op het toilet te ledigen. Dat zou onbeleefd zijn, waarop zijn blaas scheurde en er een eind kwam aan zijn leven. In 2010 werd zijn graf gelicht en ontdekte men dat zijn neusprothese van messing was gemaakt in plaats van zilver of zelfs goud, zoals Wikipedia meldt (met bronvermelding).

Aan hem moest ik denken toen ik vanmorgen de notitie van 25 december 1915 uit het dagboek van Kafka las.

“Mit Langer: Er kann Maxens Buch erst in dreizehn Tagen lesen. Weihnachten hätte er es lesen können, da man nach einem alten Brauch Weihnachten nicht Thora lesen darf, diesmal aber fiel Weihnachten auf Samstag. In dreizehn Tagen aber ist russische Weihnacht, da wird er lesen.” [Kafka, Tagebücher, 25. December 1915]

Ik wens u een zalig kerstfeest en ledig uw blaas op tijd. En wat ons betreft kunt u ook buiten het toilet lezen. Voor al uw boeken, lokaal of via het digitale heelal: Cornelissen & De Jong

Geef een reactie

PHP Code Snippets Powered By : XYZScripts.com